Kan Basıncının Düzenlenmesi
Kontrolü
• Sistemik arterlerdeki kanın basıncı homeostazisi bozacak yüksek ve alçak basınların önlendiği darbir sınır içerisinde tutulmalıdır.
• Bu düzenlemede
- vazomotor merkez ve kardiyoregulatuvar merkezler,
- baroreseptörler ve kemoreseptörler,
- üst beyin merkezler ve düşünceler,
- hormonlar ve kimyasal maddeler önemli rol oynar.
Vazomotor merkez
• Beyin sapının alt bölümlerinde bulunur.
• Görevi kan damarlarının özellikle de arteriyollerin çapını düzenlemektir.
• Buradan çıkan sempatik sinir dalları kan damarlarında bulunan düz kaslar üzerinde etki gösterirler.
• Bu düz kasların daima belirli düzeyde kasılmasını sağlayarak vazomotor tonusu oluşturur ve böylece de normal arteriyel basıncın oluşumunu sağlarlar.
• Vazomotor merkezin aktivitesinin artması kan basıncını artırır.
• Vazomotor merkez çeşitli hormonlar ve CO2 tarafından uyarılır
• Vazomotor merkez kvs ile ilgili özel reseptörlerden, üst beyin merkezlerinden ve diğer bölgelerden gelen uyarılardan da etkilenir.
Kardiyoregülatuvar merkez
• Medülla oblongatanın üst bölümü kardiyoakseleratör veya kardiyak hızlandırıcı merkez(khm) alt bölümü ise kardioinhibitör ve kardiyak yavaşlatıcı merkez(kym) olarak isimlendirilir.
• İkisi birlikte kardiyoregülatuvar merkez olarak isimlendirilir.
• Kardiyoregulatuvar merkez kardiyak outputu etkileyerek kan basıncını etkiler.
• Çalışması Vazomotor merkezi etkileyen benzer faktörlerce düzenlenir.
Baroreseptörler
• Arter basıncı yükseldiğinde
- baroreseptörler gerilir ve uyarı oluşur,
- beyin sapında bulunan kardiyak yavaşlatıcı merkez uyarılır,
- kardiyak hızlandırıcı merkez inhibe edilir.
• Sonuçta kardiyak output azalır, arteriyoller genişler ve kan basıncı düşer.
• Arter basıncı düştüğünde tersi olaylar ile arter basıncı yükseltilir
Kemoreseptörler
• Baroreseptörlerin yakınında düşük oksijen, yüksek CO2 ve hidrojen iyon konsantrasyonlarına duyarlı kemoreseptör adı verilen özel reseptörler de bulunur.
• O2 konsantrasyonu düşerse veya CO2 ve H iyon konsantrasyonları yükselirse arteriyel basınç düşürülür ve kemoreseptörler uyarılır.
• Buradan kalkan uyarılar vazomotor merkeze gönderilir, vazomotor merkez uyarılır. Böylece kan damarları vazokonstruksiyona uğrar, arteriyel kan basıncı artar.
• Kan basıncının artmasıyla kan akımı da artar. Kan basıncının düzenlenmesi; Üst beyin merkezleri ve düşünceler
• Kan basıncını etkilerler,
• Örneğin korku ve hiddet gibi sempatik sinir sitemini uyaran düşünceler vazomotor merkezleri de uyarır, buda arteriyollerin vazokonstruksiyonuna sonuçta da kan basıncının yükselmesine yol açar. Kan basıncının düzenlenmesi; hormonlar ve kimyasal maddeler
• Pek çok hormon kan basıncını etkiler,
• Örneğin renin-anjiyotensin sistemi birkaç saat içerisinde kan basıncını değiştirebilir.
